İran kedileri dünyada herkes tarafından en çok bilinen kedi cinsidir. Özellikleri ve görünüşü bakımından çok beğenilen İran Kedisi (Persian) bakımı ile sahiplenmek isteyenleri düşündürse de en ağırbaşlı ve sevecen ev kedisidir. Kısa bacaklı, tombul yanaklı ve ipeksi beyaz tüyleri olan kedi yavrusu daha günden girdiği evi aydınlatır. Pek çok cins kedinin de atası olan İran kedisi (Persian) en safkan ırklardan biridir.
İran Kedisi (Persian) Tarihi
İran Kedisi (Persian) ile ilgili ilk yazılı doküman 1620 yılına aittir. Tarihi bilgilerde Horasan’dan alınan gri renkli bir Fars kedisi (Horasan Kedisi) İtalya’ya götürülür. Aynı dönemde Osmanlı İmparatorluğu Angora (Ankara) bölgesinden de beyaz renkte bir Ankara kedisi Fransa’ya götürülür. Bu iki ayrı cins kedinin yolları İngiltere’de kesişir. İran Kedisi (Persian) tarihi yazılmaya başlar. Bugün birçok kedi türünün atası olan İran kedisi doğar.
- 1871 yılında İran Kedisi (Persian) olarak tarihe İngiltere Londra’da geçti.
- II. Dünya Savaşı sonrası İngiliz ve Amerikan kedi yetiştiricileri tarafından yeni türlerin geliştirilmesinde kullanıldı.
- 1950 yıllarında mutasyon nedeniyle basık yüzlü İran Şov kedileri görüldü.
- 2021 Dünyanın En popüler 4. Kedisi ödülüne layık görüldü. (CFA)
İran Kedisi (Persian) beyaz, siyah, gri, sarı, mavi, bej, gümüş, krem, duman olmak üzere 80 renkte olabilir. İran kedisi göz rengi yeşil, mavi, mavi-yeşil, bakır, gri, altın rengi ve daha birçok tonda görülür.
İran Kedisi pek çok kedinin atasıdır. Himalayan kedisi, Exotic Shorthair, Chinchilla kedisi birçok kuruluşta İran kedisi (Persian) olarak sınıflanır.
İran Kedisi (Persian) Özellikleri - Vücut Yapısı
Karakteri: ağırbaşlı, hareketsiz, ılımlı
Tüy Yapısı: Angora yünü uzun tüyler
Kulak Yapısı: normal ancak tüylü kulaklar
Gövde: normal, tüylü, kısa bacaklı
Kuyruk: kısa ve ince
Kilo: 3.5 –5.5 KG
Çocuklarla arası – 6 / 10
Zeka – 8 / 10
Hareketlilik – 6 / 10
Bakım ihtiyacı 9/ 10
Oyunculuk 4/ 10
Eğitilebilirlik 7/ 10
Sosyallik 8/10
İran Kedisi (Persian) pek çok kedi cinsinin atasıdır. Bu nedenle onu genel özellikleri ile tanımlamak gerek. İran Kedisi (Persian) özellikleri itibari ile ağırbaşlı, sakin ve hareketsiz kedilerdir. Angora yumuşaklığında uzun sık ve sağlıklı tüylerin eşlik ettiği zarif bir gövdeye sahiptir. En çok dikkat çeken özelliği, karakteristik büyük yuvarlak kafasındaki burun ve ağız yapısıdır. İran Kedisi (Persian) yavru döneminden itibaren bakımı fazladır. Bakım yükü ağır kedi cinslerinin atası olan İran Kedisi (Persian) sahiplenme düşüncesinde olanlar bu ağır özelliğinin farkında olmalıdır.
- İran Kedisi (Persian) yuvarlak yüzlü, kısa kalkık burunlu, tombul yanaklıdır.
- İran Kedisi (Persian) ortalama 12 yıl yaşar.
- Genellikle 3.5- 5.5 kilo aralığında ağırlığa sahiptir.
- İran Kedisi (Persian) ipeksi yumuşaklıkta uzun tüylere sahiptir.
- Kısa ve cılız bir gövdesi nispeten kısa uzuvlarla tamamlanır.
Dünyanın en popüler dördüncü cinsi olan İran Kedisi (Persian) hastalıkları bakımından şanssız bir kedidir. Uzun tüyleri nedeniyle bakımı emek ister. Son derece uysal ev kedisidir. Hareketsiz yapısı nedeniyle kilo almaya meyillidir. İran kedisi iyi bir arkadaş olmasına rağmen yabancılar ve çocuklarla arası iyi değildir. Bu bakımdan İran kedisi (Persian) sahiplenme gerçek bir sorumluluk getirir.
İran Kedisi (Persian) Vücut Yapısı
İran kedisi çeşitlerine göre vücut şekli değişiklik göstermektedir. Tarihi boyunca geçirdiği doğal mutasyonlar ile günümüze fiziksel özelliği bakımından çeşitli cinsler olarak karşımıza çıkar. Geleneksel İran Kedisi (Persian) vücut özellikleri şöyledir:
- Geleneksel İran kedisi, kalkık burunlu, küçük ağızlı, tombul yanaklıdır.
- Orijinal İran kedisi, atası Ankara kedisinden daha uzun kuyruklu, kısa bacaklı büyük kafalı ve daha sivri kulaklara sahiptir. Tüy yapısı daha kabarıktır.
- Yetiştirilme ülkesine göre daha yoğun tüylü ve basık suratlı olan İran kedisi Amerika, Almanya ve İtalya’da daha düz burunludur.
Modern İran Kedisi (Persian) kedi cinsi özellikleri bakımından şov kedisi olarak bilinir. Yarışmalara katılmak adına yetiştirilmiş kedilerdir. Daha estetik olmalarına rağmen daha sağlıksızlar.
- Modern İran kedisi geleneksel olanlara kıyasla daha geniş ve oval bir kafaya sahiptir.
- Yüz kemikleri basık olması kaynaklı düz suratlı tabiri kullanılır.
- İran Şov kedisi de denilir burunları daha küçüktür.
- Modern İran kedisi burnu, gözleri ve ağzı birbirine yakın olduğu için nefes borusu, göz akıntısı görülür.
Modern İran Kedisi (Persian) sağlık problemleri nedeniyle yetiştirici üretiminin yasaklanması birçok kedi derneği tarafından tebliğ edildi.
İran Kedisi (Persian) Karakteri
Karakteri bakımından İran kedileri son derece sakin ve ev yaşantısına uygun kedilerdir. Ancak fiziksel zararlara karşı tahammül sınırı yoktur. İran Kedisi (Persian) karakter özellikleri içerisinde en iyi tasvir ağırbaşlı ve sakin vasıflarıdır. Doğdukları andan itibaren sahibine bağlı olan bu kediler görüntüsündeki güzelliğinin bilincindedir. İran Kedisi (Persian) cinsi yavru kedi davranış özellikleri bu şekildedir:
- Fazla miyavlamaz, sessiz ve sakin mizaçlı kedilerdir.
- Çok durgun ve hareketsiz uzun süre kalabilir.
- Evcildir, mekanına bağlıdır, terk etmek istemez.
- Kendini devamı temizler.
- Yavru kedileri biraz daha aktiftir ve sahibini takip ederler.
- Herkese sevecen davranır.
- Seslere hassastır.
Evcil kediler arasında karakter bakımından en çok tercih edilen İran kedileri (Persian) ailesine düşkün, kırıp dökmeyen, ılımlı, dost canlısı kedilerdendir. Yavru iken eğitimi zor olmayan ancak düzenli tüy bakımı istemektedir. İran kedisi (Persian) sahiplenme bakım sorumluluğu dışında kesinlikle tecrübe edilmesi gerek güzel bir deneyimdir. Sevilmeyi ve sevmeyi iyi bilen bu kediler yumuşak tüyleri gibi bulundukları haneyi ısıtırlar. Yavru olarak sahiplenme sosyalleşme eğitimleri için vakit tanır.
İran Kedisi (Persian) Bakımı
Yavruyken dahi kendini yalayarak temizliğe verdiği önemi mesaj olarak ileten İran kedisi (Persian), ses ve yiyeceklerde de titizdir.Bakımı konusunda sahiplenmek isteyenleri düşündüren bu güzel yavrulara ilgi gösterilmediğinde takdirde pek çok hastalık için kapılar aralanmış demektir. İdeal İran kedisi bakımı, tüylerinin taranması, ağız, diş ve kulak bakımı, kilo kontrolü ve genel hijyendir.
Tüm kedilerin bakımı yaşadıkları ortam ve eşyaların hijyeni ile başlar. Evin temiz ve bakterilerden arınmış olması, İran Kedisi (Persian) kedi veya diğer evcil hayvanların bulunduğu her ortam için geçerli. Bunun için:
- Tüyleri günlük 10 dakika önce kalın, sonra ince tarakla taranır. Ölü hücrelerden arındırılarak cilt ve deri enfeksiyonları önlenir.
- Günlük kedi tuvaleti temizliği ile idrar yolları hastalıklarına karşı korunur.
- Taze su ve besinlerle özellikle İran kedilerinde bulunan koku ve titizlik hassasiyetleri giderilir.
- Aylık kulak, tırnak, iç ve dış parazit bakımları ile İran Kedisi (Persian) sağlık bakımı yapılır.
Her tür cins kedi bakımında bu listedekiler uygulanır. İran Kedisi (Persian) için ekstra günlük tüy bakımı gerekir. Yaz aylarında veterinerlerde tıraş edilerek sıcak iklimden korunur. Genellikle oturmayı tercih eden bu kedilerin bulunduğu alanların hijyeni de önemlidir. Yoğun kimyasallarla temizlenen eşyalar İran Kedisi (Persian) deri sağlığı için tehlikedir. Eşyalarının hijyeni için doğal ürünlerin tercih edilmesi, oturduğu koltuğun ağır kimyasallarla temizlenmemiş olması İran Kedisi (Persian) bakımı için olumlu katkı sağlar.
İran Kedisi (Persian) Hastlıkları
Modern İran kedileri hastalıklar nedeniyle üreme programından çıkarılmıştır. Geleneksel İran Kedisi (Persian) hastalıkları diğer türlere göre safkan olması nedeniyle daha azdır. Vücut yapısı, genetik kaynaklı, bulaşıcı olmak üzere sağlığını tehdit eden hastalıklar:
- Anatomik anormali kaynaklı solunum yetmezliği, hırıltılı nefes alma, göz kapağı yapısal hastalıları, göz epiforası (göz akıntısı) olmak üzere İran Kedisi (Persian) hastalıkları görülür.
- PKD kısa adlı böbrek taşı veya kisti oluşumu vücudunda ileri yaşlarda böbrek yetmezliğine kadar devam eder.
- HCM kısaltması ile kalp hipertrofik kardiyomiyopati hastalığına yatkınlığı bulunur.
- Üriner sistem hastalıkları, sindirim sistemi hastalıkları, cilt ve deri hastalıkları da yaşam standartlarına bağlı olarak sıklıkla görülen hastalıklar arasındadır.
Modern veya geleneksel İran Kedisi (Persian) kedi kaç yıl yaşar için ortalama süre 12.5 yıl olarak bildirilir. Ancak almış olduğu genetik özelliklere göre 17 yıl yaşayan İran kedileri olduğu gibi %24 oranında 10 yıl altında yaşamaktadır. Bu da genetiğin ve iyi bakımın İran Kedisi (Persian) için önemini göstermektedir. İran Kedisi (Persian) sahiplenme düşüncesi olanlar için yavru sahiplenmeden önce araştırma yapması önerilir.
İran Kedisi (Persian) hareketsiz ev yaşamı nedeni ile kalp hastalıkları ve kilo alımı sonucunda oluşabilcek şeker hastalığı için de riskli bir gruptadır. Ideal İran Kedisi (Persian) kedi kaç kilo olmalıdır için cevap buyuna göre 3.3 kilo ile 5.3 kilo aralığıdır. Erkek kediler daha ağır olduğu için dişileri için 5.4 kilo olması kesinlikle fazladır. İran Kedisi (Persian) kilo kontrollü beslenme tarzı uygundur.
İran Kedisi (Persian) ‘e Özel Mama
Beslenme konusunda titiz olan İran kedilerine uygun mamayı seçerken hastalıkları göz önüne alınır. İran Kedisi (Persian) ‘e özel mama seçerken lezzeti dışında tüy sağlığına, kilo kontrolüne katkı sağlamalıdır. İran Kedisi (Persian) için en uygun mama içeriği özellikleri:
- İçerdiği yüksek protein ve vitaminlerle kas, tüy, bağışıklık desteği,
- Düşük karbonhidrat ve tahılla vücut ağırlığı kontrolü,
- Antioksidan, mineral katkısı ile tüy yumağı (hairball) önlemi,
- Lifli yapı ile sindirim sistemi ve metabolizma çalışması katkısı,
- Brakiosafelik küçük çene yapısına özel tanelerde olması yararlıdır.
Uygun seçilmiş bir mama hastalıklar kapıyı çalmadan önce önlem veya hastalık geldiğinde güçlü bağışıklık sistemi ile savaşmasında yardımcı olur. İran Kedisi (Persian) için mama Royal Canin Persian önerilir. Ancak hiçbir mamanın 6 aydan fazla süreli kullanımı uzmanlarca tavsiye edilmez. Bu nedenle 6 ay sonra farklı bir mamaya geçilmesi gerekir.
Ev yemekleri İran Kedisi (Persian) sağlığına son derece zararlıdır. İçeriğindeki tuz, soğan, sarımsak kediler için toksiktir. Onu ödüllendirmek için haşlanmış et veya kemik sularının kontrollü miktarlarda verilmesi uygundur. Herhangi bir raharsızlığı olan İran Kedisi (Persian) maması için veterinerden tavsiye almak fayda sağlar.